علت خط و خش روی ظروف در ماشین ظرفشویی و روش‌های پیشگیری موثر

چگونه از خط افتادن ظروف در ماشین ظرفشویی جلوگیری کنیم؟

ماشین ظرفشویی یکی از وسایل خانگی پرکاربرد است که به‌طور قابل‌توجهی در صرفه‌جویی زمان و انرژی نقش دارد. با این حال، گاهی اوقات پس از شستشو متوجه خط و خش‌های ناخوشایند روی ظروف خود می‌شویم که نه تنها زیبایی ظروف را تحت تأثیر قرار می‌دهد بلکه ممکن است باعث کاهش عمر آن‌ها نیز شود. این مشکل می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که با شناخت و رفع آن‌ها می‌توانیم از تکرار این مسئله جلوگیری کنیم. در ادامه به بررسی علت‌های اصلی خط و خش افتادن روی ظروف در ماشین ظرفشویی و راهکارهای جلوگیری از آن‌ها می‌پردازیم.

۱. آب سخت و رسوبات آهکی روی ظروف

یکی از متداول‌ترین علت‌های ایجاد خط و خش یا ظاهر مات و سفیدک‌مانند روی ظروف، استفاده از آب سخت است. آب سخت به آبی گفته می‌شود که دارای مقادیر بالای مواد معدنی مانند کلسیم و منیزیم است. این مواد معدنی هنگام تماس با آب داغ به صورت رسوب آهکی روی ظروف و قطعات داخلی ماشین ظرفشویی ته‌نشین می‌شوند. این رسوبات ابتدا ممکن است به شکل یک لایه نازک و شفاف روی ظروف دیده شوند ولی با مرور زمان ضخیم‌تر شده و سطح ظروف را خراشیده و مات می‌کنند.

مشکل آب سخت معمولاً در مناطق با منابع آب طبیعی سخت بیشتر مشاهده می‌شود و باعث کاهش اثربخشی مواد شوینده نیز می‌گردد. به عبارت دیگر، شوینده‌ها به دلیل واکنش با مواد معدنی موجود در آب، عملکرد کمتری دارند و این باعث می‌شود تا مواد شوینده به خوبی نتوانند چربی‌ها و آلودگی‌ها را از سطح ظروف جدا کنند و در نتیجه لایه‌ای از رسوبات باقی می‌ماند.

برای مقابله با این مشکل، توصیه می‌شود از نمک مخصوص ماشین ظرفشویی که به نرم کردن آب کمک می‌کند استفاده شود. همچنین نصب فیلتر سختی‌گیر در مسیر ورودی آب می‌تواند سختی آب را کاهش دهد. در نهایت انتخاب شوینده‌ای که مخصوص آب سخت طراحی شده است، به بهبود کیفیت شستشو و محافظت از ظروف کمک شایانی خواهد کرد.

۲. دمای بیش‌ازحد آب ماشین ظرفشویی

دمای آب یکی از عوامل حیاتی در کیفیت شستشو و سلامت ظروف است. اگرچه آب داغ نقش مهمی در حذف چربی و آلودگی دارد، اما افزایش بیش از حد دمای آب می‌تواند به ظروف آسیب برساند. بسیاری از ماشین‌های ظرفشویی دمای آب را در حدود ۵۰ تا ۶۰ درجه سانتی‌گراد تنظیم می‌کنند، زیرا این دما کافی است تا ظروف به خوبی تمیز شوند بدون اینکه به آن‌ها آسیب برسد.

دمای بالاتر از این حد ممکن است باعث نرم شدن یا نازک شدن سطح ظروف چینی، شیشه‌ای یا پلاستیکی شود و به مرور زمان خط و خش‌های ظریف روی سطح آن‌ها ایجاد نماید. همچنین دمای بسیار بالا ممکن است منجر به ترک خوردگی یا شکستگی ناگهانی ظروف حساس شود.

از سوی دیگر، دمای زیاد آب می‌تواند واکنش‌های شیمیایی مضر بین شوینده و سطح ظروف را تشدید کند و در نتیجه منجر به خوردگی یا خراشیدگی شود. بنابراین توصیه می‌شود که پیش از راه‌اندازی ماشین ظرفشویی، دمای آب گرم خانه را کنترل کنید و در صورت نیاز آن را تنظیم نمایید. همچنین می‌توانید دمای آب ورودی را با استفاده از یک دماسنج ساده اندازه‌گیری کنید تا مطمئن شوید در بازه مجاز قرار دارد.

۳. استفاده بیش از اندازه یا نامناسب از مواد شوینده

مواد شوینده نقش کلیدی در پاکیزگی ظروف دارند اما مصرف بیش از حد یا استفاده از شوینده‌های نامناسب می‌تواند به طور معکوس باعث آسیب به ظروف شود. به خصوص در مناطقی که آب نرم است، مصرف زیاد شوینده می‌تواند مواد شیمیایی خشن را روی سطح ظروف باقی بگذارد و به مرور باعث سایش و خراش‌های ظریف شود.

از طرفی برخی شوینده‌های بی‌کیفیت یا غیرمعتبر دارای ترکیبات نامناسبی هستند که با آب نرم یا سخت واکنش‌های شیمیایی ایجاد می‌کنند و این واکنش‌ها ممکن است سطح ظروف را خراب کنند. همچنین شوینده‌هایی که فاقد ترکیبات محافظ هستند، توانایی کمتری در محافظت از ظروف دارند.

برای جلوگیری از این مشکل، بهتر است مواد شوینده‌ای با کیفیت و مناسب نوع آب منطقه خود انتخاب کنید و همواره طبق دستورالعمل تولیدکننده مقدار مناسبی از آن را استفاده نمایید. بسیاری از ماشین‌های ظرفشویی مدرن دارای سنسورهایی هستند که به طور خودکار مقدار شوینده را متناسب با نوع و میزان ظروف تنظیم می‌کنند. اگر ماشین شما چنین قابلیت ندارد، خودتان باید با آزمون و خطا مقدار مناسب را پیدا کنید.

۴. تکان خوردن ظروف در حین چرخه شستشو

تکان‌های بیش از حد ظروف در هنگام شستشو یکی از عوامل فیزیکی ایجاد خط و خش است. اگر ظروف به خوبی و اصولی داخل ماشین قرار نگرفته باشند یا ماشین ظرفشویی به درستی نصب نشده باشد، در حین پاشش آب و چرخش بازوهای آب‌پاش، ظروف به هم برخورد می‌کنند یا به بدنه دستگاه می‌خورند که همین موضوع باعث ایجاد خراش یا شکستگی می‌شود.

برای جلوگیری از این مشکل باید ظروف را به صورت منظم و با فاصله کافی بچینید تا فضای لازم برای گردش آب و حرکت آزادانه ظروف فراهم باشد. همچنین ماشین ظرفشویی باید روی سطحی صاف و بدون لرزش نصب شود تا لرزش و تکان‌های غیرعادی ایجاد نکند. در صورت مشاهده لرزش زیاد دستگاه، بهتر است از خدمات تخصصی برای تنظیم یا تعمیر ماشین ظرفشویی استفاده کنید.

۵. ریختن نمک داخل محفظه یا کف ماشین

نمک مخصوص ماشین ظرفشویی برای نرم کردن آب و جلوگیری از ایجاد رسوبات آهکی ضروری است اما نحوه پر کردن آن اهمیت زیادی دارد. اگر نمک به اشتباه یا با عجله داخل محفظه پر شود، ممکن است دانه‌های نمک به داخل ماشین ریخته و روی ظروف یا قطعات فلزی رسوب کند. این نمک‌های ریز در تماس با دمای بالا و آب داغ باعث خوردگی و خراش روی ظروف می‌شوند.

برای جلوگیری از این مشکل، توصیه می‌شود از قیف مخصوص یا ابزار کمکی هنگام پر کردن استفاده کنید تا نمک ریخته‌شده روی بدنه یا کف دستگاه به حداقل برسد. بعد از پر کردن مخزن نمک، حتماً یک برنامه کوتاه شستشو بدون ظروف اجرا کنید تا نمک‌های اضافی شسته شوند. همچنین محفظه نمک را به دقت بسته و از محکم بودن درب آن اطمینان حاصل کنید.

۶. سفیدک زدن و لایه‌های مات روی ظروف

سفیدک زدن یا ایجاد لایه‌های مات روی ظروف یکی از مشکلات شایع پس از شستشوی ماشین ظرفشویی است که به دلایل مختلفی مانند باقی‌ماندن مواد شوینده، آب سخت، یا استفاده بیش از حد از شوینده ایجاد می‌شود. این لایه‌ها معمولاً به مرور زمان ضخیم‌تر شده و سطح ظروف را مات و خراشیده نشان می‌دهند.

برای از بین بردن این سفیدک‌ها می‌توان از روش‌های طبیعی مانند خیساندن ظروف در سرکه سفید استفاده کرد. سرکه به دلیل خاصیت اسیدی، رسوبات آهکی و مواد شوینده باقی‌مانده را حل می‌کند و باعث بازگرداندن درخشندگی به ظروف می‌شود. همچنین استفاده از اسید سیتریک به عنوان یک محصول تخصصی رسوب‌زدایی می‌تواند به صورت مؤثری این مشکل را حل کند. این عملیات باید چند بار در سال انجام شود تا ظروف همیشه درخشان و سالم باقی بمانند.

۷. بارگذاری اشتباه و بیش از ظرفیت مجاز

بارگذاری نادرست ظروف نه تنها باعث کاهش کیفیت شستشو می‌شود، بلکه یکی از عوامل اصلی برخورد ظروف با یکدیگر و ایجاد خط و خش است. پر کردن بیش از حد طبقات باعث می‌شود ظروف فضای کافی برای قرارگیری نداشته باشند و در حین حرکت آب و بازوهای آب‌پاش با هم برخورد کنند.

برای جلوگیری از این مشکل لازم است ظرفیت ماشین را رعایت کنید و ظروف را به گونه‌ای بچینید که فاصله کافی میان آن‌ها وجود داشته باشد. ظروف بزرگ و سنگین باید در طبقه پایین و ظروف سبک‌تر در طبقه بالا قرار داده شوند. همچنین برای قاشق و چنگال‌ها از سبد مخصوص استفاده شود تا از تماس مستقیم آن‌ها جلوگیری شود.

۸. استفاده از ظروف نامناسب یا حساس

تمام ظروف برای شستشو در ماشین ظرفشویی مناسب نیستند. برخی از ظروف، مانند لیوان‌های کریستال، ظروف چوبی، آلومینیومی یا پلاستیکی با کیفیت پایین ممکن است در اثر مواد شوینده، آب داغ یا برخورد با سایر ظروف آسیب ببینند. همچنین ظروفی که دارای پوشش‌های خاص یا نقاشی هستند، ممکن است با شستشو در ماشین دچار آسیب یا کدر شدن شوند.

به همین دلیل بهتر است قبل از قرار دادن ظروف در ماشین ظرفشویی، دفترچه راهنمای آن‌ها را مطالعه کنید و در صورت عدم اطمینان، ظروف حساس را به صورت دستی بشویید. برای ظروف باارزش یا یادگاری نیز این توصیه بسیار مهم است تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.

۹. استفاده نکردن از مایع جلادهنده (Rinse Aid)

مایع جلادهنده یا رینس اید یکی از محصولات مکمل در ماشین ظرفشویی است که نقش مهمی در کاهش لکه و خش روی ظروف دارد. این ماده با کاهش کشش سطحی آب باعث می‌شود آب به صورت یکنواخت روی ظروف پخش شود و بدون ایجاد لکه خشک شود. همچنین مایع جلادهنده به افزایش درخشندگی و شفافیت ظروف کمک می‌کند.

اگر از قرص‌های چندکاره (All-in-One) استفاده نمی‌کنید، حتماً مخزن مایع جلادهنده را پر نگه دارید تا دستگاه بتواند به طور منظم در هر چرخه آن را به آب اضافه کند. نبود یا کمبود این مایع باعث می‌شود آب به شکل قطره‌ای روی ظروف جمع شود و پس از خشک شدن لکه و خط‌های سفید باقی بگذارد.

۱۰. شستن ظروف قبل از قرار دادن در ماشین (بیش از حد)

شستن کامل ظروف قبل از قرار دادن در ماشین ظرفشویی از اشتباهات رایج است که می‌تواند به ظروف آسیب برساند. مواد شوینده ماشین ظرفشویی طوری طراحی شده‌اند که با بقایای غذا و چربی روی ظروف واکنش دهند و آن‌ها را خنثی کنند. وقتی ظروف بیش از حد تمیز شوند، مواد شوینده فاقد ترکیبات لازم برای خنثی‌سازی می‌شوند و این باعث می‌شود که مواد شوینده مستقیماً به سطح ظروف حمله کنند و در طول زمان باعث خراشیدگی شوند.

به جای شستن کامل ظروف، بهتر است فقط زباله‌ها و باقی‌مانده‌های بزرگ غذا را از ظروف پاک کنید و سپس آن‌ها را داخل ماشین قرار دهید. این کار علاوه بر حفظ سلامت ظروف، باعث صرفه‌جویی در مصرف آب و انرژی نیز خواهد شد.

راه‌حل ترمیم ظروف خراش‌خورده در ماشین ظرفشویی

اگر ظروف شما قبلاً دچار خراش‌های سطحی شده‌اند، می‌توانید با روش‌های زیر آن‌ها را تا حدی ترمیم کنید:

 خیساندن ظروف در سرکه سفید یا محلول اسید سیتریک به مدت حدود ۱۵ دقیقه، که باعث حل شدن رسوبات و لایه‌های مات می‌شود.
 استفاده از اسفنج نرم و آب گرم برای شستشوی مجدد و از بین بردن لکه‌ها
 برای ظروف شیشه‌ای و کریستالی، استفاده از خمیر پولیش مخصوص ظروف می‌تواند خراش‌های ظریف را تا حدی کاهش دهد.

این روش‌ها بیشتر برای خراش‌های سطحی کاربرد دارد و اگر خراش‌ها عمیق باشند، ترمیم کامل ممکن نیست.

جمع‌بندی

خط و خش افتادن روی ظروف در ماشین ظرفشویی می‌تواند نتیجه مجموعه‌ای از عوامل فیزیکی، شیمیایی و کاربری باشد. آگاهی از این عوامل و رعایت نکات ساده‌ای مانند تنظیم دمای مناسب آب، استفاده به اندازه و صحیح مواد شوینده، چیدمان اصولی ظروف، و استفاده از محصولات جانبی مانند مایع جلادهنده، به طور چشمگیری باعث افزایش عمر ظروف و جلوگیری از آسیب به آن‌ها خواهد شد.

همچنین توصیه می‌شود ماشین ظرفشویی خود را به صورت دوره‌ای بررسی و سرویس کنید تا عملکرد قطعات آن در بهترین حالت باقی بماند. اگر مشکلات همچنان ادامه داشت، بهره‌گیری از کمک متخصصین مجرب می‌تواند راهگشا باشد.