محمود حسابی

علم و فناوری

محمود حسابی، با نام اصلی محمود خان میرزا حسابی، در ۳ اسفند ۱۲۸۱ در تهران متولد شد. او یکی از برجسته‌ترین فیزیک‌دانان ایرانی و وزیر آموزش و پرورش در کابینه محمد مصدق بود. او را بنیان‌گذار فیزیک و مهندسی دانشگاهی در ایران می‌دانند.

حسابی در خانواده‌ای اهل تفرش به دنیا آمد و در سن چهار سالگی، خانواده‌اش به بیروت نقل مکان کردند. او در دوران دبستان و دبیرستان در مدارس فرانسوی زبان بیروت تحصیل کرد، اما به دلیل جنگ جهانی اول، مدارس تعطیل شدند. حسابی تحصیلات خود را دو سال در خانه ادامه داد و سپس در سال ۱۹۲۲، مدرک مهندسی راه را از دانشگاه آمریکایی بیروت دریافت کرد. برای ادامه تحصیل، به پاریس رفت و در سال ۱۹۲۷، دکترای فیزیک خود را کسب کرد.

دکتر حسابی خدمات علمی و اجرایی متعددی در ایران ارائه کرد. او اولین نقشه‌برداری فنی و تخصصی کشور را در مسیر راه بندرلنگه به بوشهر انجام داد و اولین راهسازی مدرن و علمی ایران را در مسیر تهران به شمشک پایه‌گذاری کرد. او همچنین نخستین رئیس دانشکده فنی دانشگاه تهران پس از تأسیس آن بود. نقش حسابی در تأسیس دانشگاه تهران مورد بحث است و نظرات متفاوتی درباره مشارکت او وجود دارد.

دکتر حسابی در سال ۱۳۷۱ در حین معالجه بیماری قلبی در بیمارستان دانشگاه ژنو درگذشت و آرامگاه او در شهر تفرش قرار دارد. پس از مرگ او، خانه‌اش به موزه‌ای تبدیل شد که در آن وسایل شخصی، مدارک علمی و تحصیلی، نشان‌ها و تقدیرنامه‌ها، و سایر آثار مرتبط با او به نمایش گذاشته شده است. این موزه در خیابان تجریش، خیابان مقصودبیک، قرار دارد. در سال ۱۳۶۶، در کنگره ۶۰ سال فیزیک ایران، از خدمات دکتر حسابی به عنوان پدر فیزیک ایران تقدیر شد.