چرا فن کولر ماشینم مدام روشن است؟

علت کار نکردن فن کولر ماشین و راهکارهای رفع آن  

خرابی کولر خودرو در یک روز داغ تابستانی، چیزی نیست که بتوان به‌راحتی از کنار آن گذشت. یکی از دلایل اصلی عملکرد نامطلوب کولر، کار نکردن فن کولر ماشین است. فن وظیفه خنک کردن گاز مبرد عبوری از کندانسور را دارد و خرابی آن باعث اختلال در کل سیستم تهویه می‌شود. در این مطلب با نحوه کار فن کولر، دلایل خرابی آن، راه‌حل‌های پیشنهادی و همچنین نقش سوئیچ سه‌کاره کولر و علائم خرابی‌اش آشنا می‌شویم.

 فن کولر ماشین چگونه کار می‌کند؟

پیش از بررسی دلایل خرابی فن، بهتر است نگاهی به نحوه عملکرد آن داشته باشیم. سیستم تهویه مطبوع خودرو از چهار قطعه اصلی تشکیل شده است:

- کمپرسور
- کندانسور
- شیر انبساط
- اواپراتور

این قطعات با لوله‌هایی به هم متصل هستند و درون آن‌ها گاز مبرد (معمولاً R134a) در گردش است. گاز با فشار بالا از کمپرسور خارج و وارد کندانسور می‌شود. در اینجا، فن کولر با دمیدن هوا به سمت کندانسور، موجب خنک شدن گاز داغ می‌شود. گاز پس از عبور از شیر انبساط و اواپراتور دوباره به حالت خنک برمی‌گردد و فرآیند سرمایش داخل کابین انجام می‌شود.

نحوه عملکرد دور کند و تند فن کولر

فن کولر در حالت عادی روی دور کند کار می‌کند. وقتی دمای کولر پایین‌تر تنظیم شده یا شدت وزش هوا افزایش یابد، فشار بیشتری به سیستم وارد می‌شود. در این حالت، فن به‌طور خودکار روی دور تند می‌رود تا سرمایش بیشتری ایجاد کند. این عملکرد توسط سنسورها و ماژول کنترل سیستم تهویه تنظیم می‌شود.

دلایل کار نکردن فن کولر ماشین

1. سوختن فیوز فن
فیوز وظیفه انتقال برق به فن را دارد. اگر بسوزد، فن خاموش می‌ماند. فیوز در جعبه فیوز (معمولاً کنار فرمان یا داخل کاپوت) قرار دارد و باید با نمونه استاندارد جایگزین شود.

2. خرابی رله فن
رله رابط بین ماژول کنترل و الکتروموتور فن است. خرابی آن باعث قطع فرمان روشن شدن فن می‌شود. در برخی موارد با تمیز کردن ترمینال‌ها مشکل حل می‌شود؛ در غیر این‌صورت باید تعویض شود.

3. سوختن الکتروموتور فن
ضربه یا نوسانات برقی ممکن است باعث سوختن الکتروموتور شود. در این شرایط بوی سوختگی از کولر استشمام می‌شود و معمولاً نیاز به تعویض کامل موتور وجود دارد.

4. آسیب پره‌های فن
ضربه ناشی از تصادف یا برخورد اشیای خارجی می‌تواند پره‌ها را بشکند و از عملکرد درست فن جلوگیری کند.

5. مشکل در سیم‌کشی
سیم‌کشی آسیب‌دیده یا فرسوده ممکن است باعث قطع جریان برق فن شود. بررسی دوره‌ای سیم‌کشی توصیه می‌شود.

6. نشتی گاز مبرد
نشت گاز ممکن است باعث عملکرد نادرست سنسور دما و در نتیجه عدم صدور فرمان به فن شود.

7. خرابی سنسور دما
سنسور دما وظیفه تشخیص زمان روشن شدن فن را دارد. اگر خراب شود، فن روشن نمی‌شود. معمولاً قابل تعمیر نیست و باید تعویض گردد.

8. کثیف بودن فن یا کندانسور
آلودگی و گرد و غبار روی کندانسور و فن، عملکرد آن‌ها را مختل می‌کند. شست‌وشوی دوره‌ای این قطعات توصیه می‌شود. 

راهکارهای رفع مشکل کار نکردن فن کولر

برای حل مشکل، به‌ترتیب این اقدامات را انجام دهید:

1. بررسی و تعویض فیوز فن کولر  
2. بررسی سلامت رله فن و تمیز کردن یا تعویض آن  
3. تست الکتروموتور فن با منبع تغذیه خارجی  
4. بررسی فیزیکی پره‌های فن برای شکستگی یا گیر کردن  
5. تست continuity سیم‌کشی با مولتی‌متر  
6. تست نشتی گاز با دستگاه مخصوص یا کف صابون  
7. بررسی سنسور دما و تعویض در صورت خرابی  
8. شست‌وشوی فن و کندانسور با فشار آب مناسب یا اسپری تمیزکننده مخصوص  

 سوئیچ سه‌کاره کولر چیست؟

سوئیچ سه‌کاره کولر (Trinary Switch) یکی از اجزای کنترلی سیستم تهویه است که سه وظیفه اصلی دارد:

1. محافظت در برابر فشار بالا یا پایین بیش از حد گاز مبرد  
2. فرمان دادن به روشن یا خاموش شدن فن  
3. فعال‌سازی کمپرسور کولر در شرایط مناسب

علائم خرابی سوئیچ سه‌کاره کولر

- کولر روشن نمی‌شود یا ناگهانی خاموش می‌شود.  
- فن کولر کار نمی‌کند حتی با روشن بودن کولر.  
- صدای کلیک از رله یا کمپرسور شنیده نمی‌شود.  
- سیستم تهویه گرمای غیرمنتظره تولید می‌کند.

 راهکارهای رفع مشکل سوئیچ سه‌کاره کولر

1. تست ولتاژ و فرمان‌های سوئیچ با مولتی‌متر  
2. اطمینان از سلامت اتصالات و پایه‌های برق سوئیچ  
3. بررسی فشار سیستم با گیج مخصوص کولر خودرو  
4. در صورت خرابی کامل، تعویض سوئیچ با مدل مناسب و اورجینال

 جمع‌بندی

دلایل مختلفی می‌توانند باعث کار نکردن فن کولر ماشین شوند؛ از فیوز و رله گرفته تا الکتروموتور، سنسورها و حتی سوئیچ سه‌کاره. سرویس دوره‌ای کولر خودرو به‌ویژه در آغاز و پایان فصل گرما، می‌تواند از بروز خرابی‌های پرهزینه جلوگیری کند. اگر کولر خودرو به‌درستی کار نمی‌کند، با بررسی مرحله‌به‌مرحله موارد بالا می‌توانید علت را یافته و برطرف کنید.