عرض تنگه هرمز چند کیلومتر است؟
دهانه تنگه هرمز در باریک‌ترین بخش حدود ۳۳ کیلومتر عرض دارد، اما مسیر کشتیرانی آن فقط ۲ کیلومتر است. این تنگه حیاتی نقش مهمی در صادرات نفت دارد و هرگونه انسداد آن می‌تواند بازار انرژی جهان را دچار بحران کند
دهانه‌ی تنگه‌ی هرمز چند کیلومتر است؟
نگاهی جامع به یکی از راهبردی‌ترین نقاط جهان
تنگه‌ی هرمز یکی از حساس‌ترین و استراتژیک‌ترین تنگه‌های دریایی جهان به‌شمار می‌رود. این تنگه باریک، در جنوب ایران و شمال کشور عمان، دریای عمان را به خلیج فارس متصل می‌کند و به‌عنوان شاه‌راه انرژی جهان شناخته می‌شود. اهمیت آن تنها به موقعیت جغرافیایی‌اش برنمی‌گردد؛ بلکه دهانه‌ی نسبتاً باریک آن نیز در تصمیم‌گیری‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی کشورهای مختلف دنیا نقش کلیدی دارد.
دهانه‌ی تنگه‌ی هرمز چند کیلومتر عرض دارد؟
دهانه‌ی تنگه‌ی هرمز از نظر جغرافیایی در باریک‌ترین نقطه خود حدود ۳۳ کیلومتر عرض دارد. این عرض در نقاط مختلف متغیر است؛ به‌طوری که در برخی مناطق به ۳۹ کیلومتر و حتی در نواحی عریض‌تر به بیش از ۹۰ کیلومتر هم می‌رسد. اما موضوع مهم‌تر این است که عرض قابل کشتیرانی مؤثر (یعنی همان مسیرهایی که نفتکش‌ها، کشتی‌های تجاری و نظامی از آن عبور می‌کنند)، بسیار کمتر از این اعداد است.
در واقع، در داخل این پهنه آبی، تنها دو مسیر مشخص برای عبور و مرور ایمن کشتی‌ها تعیین شده که هرکدام حدود ۲ کیلومتر عرض دارند. این دو مسیر موازی، با یک فاصله‌ی حائل به عرض حدود ۲ کیلومتر از هم جدا شده‌اند. بنابراین اگرچه دهانه‌ی تنگه هرمز از نظر ظاهری ده‌ها کیلومتر است، ولی عرض عملیاتی و استراتژیک آن تنها ۶ کیلومتر است.
چرا عرض تنگه‌ی هرمز مهم است؟
عرض باریک تنگه هرمز آن را به نقطه‌ای آسیب‌پذیر و در عین حال قابل کنترل تبدیل کرده است. همین باریکی باعث می‌شود که کشورهای منطقه و قدرت‌های جهانی، برای حفظ امنیت کشتیرانی در این تنگه تلاش کنند. ترافیک سنگین نفتی و تجاری از این دهانه عبور می‌کند؛ بنابراین حتی یک اختلال کوتاه‌مدت می‌تواند قیمت جهانی نفت را تحت تأثیر قرار دهد.
برای مثال، بر اساس گزارش‌های بین‌المللی، روزانه بیش از ۲۰ درصد از نفت مصرفی جهان از این مسیر عبور می‌کند. اگر این تنگه به‌هر دلیل (درگیری نظامی، تنش سیاسی یا تهدید تروریستی) بسته شود، تأثیر آن بلافاصله در بازار انرژی جهان احساس می‌شود.
موقعیت جغرافیایی دهانه تنگه هرمز
تنگه هرمز در جنوب ایران، بین جزیره قشم و شبه‌جزیره مسندم (متعلق به عمان) واقع شده است. دهانه‌ی آن از سمت غرب به خلیج فارس و از سمت شرق به دریای عمان باز می‌شود. این منطقه از نظر زمین‌شناسی نیز دارای ساختاری خاص است؛ کوه‌های بلند در دو سوی تنگه، چشم‌انداز زیبایی ایجاد کرده‌اند که در عین حال به موقعیت دفاعی منطقه هم کمک می‌کند.
دهانه‌ی تنگه‌ی هرمز در مسیر نفتکش‌ها و کشتی‌های بزرگ
به‌دلیل عرض محدود مسیر کشتیرانی، عبور و مرور نفتکش‌های بزرگ و کشتی‌های تجاری در این تنگه نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و هدایت ناوبری است. سازمان‌های بین‌المللی کشتیرانی و کشورهای ساحلی، با ایجاد "مسیرهای جداکننده ترافیک" سعی می‌کنند ایمنی تردد را بالا ببرند.
هرگونه خطا در هدایت کشتی‌ها یا وجود موانع دریایی می‌تواند باعث تصادف‌های شدید دریایی و انسداد تنگه شود. این موضوع باعث شده تا ناوهای نظامی کشورهای مختلف، مخصوصاً در مواقع بحرانی، در اطراف این تنگه گشت‌زنی کنند.
آیا دهانه‌ی تنگه هرمز قابل مسدود شدن است؟
از لحاظ تئوری، بله. در صورت وقوع تنش‌های شدید نظامی یا بسته شدن مسیرهای کشتیرانی، تنگه هرمز می‌تواند به‌راحتی مسدود شود. عرض کم مسیر عملیاتی باعث می‌شود که حتی چند مین دریایی یا برخورد یک کشتی غرق‌شده، این گذرگاه حیاتی را برای مدتی ببندد.
با این حال، چنین اقدامی پیامدهای بسیار سنگینی خواهد داشت. چرا که نه‌تنها کشورهای صادرکننده نفت آسیب می‌بینند، بلکه اقتصاد جهانی نیز دچار شوک شدید می‌شود. بنابراین، علی‌رغم این‌که امکان فنی بسته شدن دهانه تنگه وجود دارد، هیچ‌کدام از بازیگران اصلی تمایل جدی به چنین اقداماتی ندارند.
کنترل دهانه تنگه در دست کیست؟
بخش شمالی تنگه هرمز در اختیار ایران قرار دارد و بخش جنوبی آن متعلق به عمان است. اما به دلیل اهمیت فراگیر آن، کشورهای غربی مانند آمریکا و انگلیس نیز حضور نظامی مداوم در نزدیکی تنگه دارند. ایران هم در سال‌های اخیر با استقرار پایگاه‌های دریایی در قشم و بندرعباس، قدرت کنترل بیشتری در منطقه به‌دست آورده است.
جمع‌بندی: دهانه‌ای باریک با نقشی بزرگ
تنگه هرمز، اگرچه در باریک‌ترین بخش خود تنها حدود ۳۳ کیلومتر عرض دارد، اما قلب تپنده صادرات نفت جهان به‌شمار می‌رود. همین دهانه‌ی باریک، گاهی سرنوشت بازارهای جهانی انرژی را تعیین می‌کند. درک ابعاد جغرافیایی و موقعیت استراتژیک این تنگه، برای تحلیل تحولات منطقه‌ای و جهانی ضروری است.
© کلیه حقوق سیر تا پیاز محفوظ می باشد. طراحی سایت