افزایش اعتیاد نوجوانان به مصرف "نخ" و "ناس"

زنگ خطر در مدارس: افزایش مصرف مواد نوظهور میان دانش‌آموزان تهرانی

گزارش‌ها حاکی از آن است که مصرف مواد مخدر نوظهور از جمله "نخ" و "ناس" در میان دانش‌آموزان شهرستان‌های استان تهران به معضلی جدی تبدیل شده که زنگ خطری برای نهادهای آموزشی و خانواده‌هاست. این پدیده، به ویژه در مناطق جنوبی تهران و در میان خانواده‌های مهاجر، روندی رو به رشد را نشان می‌دهد.

"نخ" چیست و چگونه مصرف می‌شود؟ "نخ" ماده‌ای جدید است که به روشی خطرناک و از طریق پوست پیشانی جذب بدن می‌شود و اثرات خود را به این شیوه منتقل می‌کند. این روش مصرف، نگرانی‌های زیادی را در مورد سلامت و آینده نوجوانان ایجاد کرده است.

پیامدهای گسترش مواد مخدر در مدارس: یک معاون مدرسه متوسطه دوم در جنوب تهران می‌گوید: "این روند، پیامدهای بلندمدت جدی برای سلامت جسمی و روانی، تمرکز تحصیلی و آینده نوجوانان خواهد داشت." مشاهدات میدانی نیز گسترش مصرف سیگار، مشروبات الکلی و ناس را در داخل و خارج مدارس تأیید می‌کند. حتی کشف بطری‌های حاوی مواد نوظهور و سلاح سرد در کیف دانش‌آموزان دختر و پسر به موضوعی عادی تبدیل شده است. خشونت‌های خیابانی پس از ساعات درسی و بی‌توجهی برخی خانواده‌ها نیز بر عمق این بحران می‌افزاید.

چرا دانش‌آموزان به مواد مخدر روی می‌آورند؟ معاونان مدارس اشاره می‌کنند که "فشار همسالان" و "کنجکاوی" از عوامل اصلی گرایش دانش‌آموزان به ناس و سایر مواد است. در خانواده‌هایی که خود مصرف‌کننده هستند، این معضل تشدید می‌شود و گزارش‌های متعدد مدارس به آموزش و پرورش، عمدتاً با واکنش‌هایی در حد "اخراج موقت" مواجه شده است.

دیدگاه جامعه‌شناسانه: عوامل پیچیده و چندوجهی حمید مستخدمین حسینی، جامعه‌شناس، افزایش گرایش دانش‌آموزان به مواد مخدر سبک مانند سیگار، نخ و گل را پدیده‌ای پیچیده و چندعاملی می‌داند. وی به سه عامل اصلی اشاره می‌کند:

1. تأثیر همسالان و دوستان: نوجوانان به شدت تحت تأثیر گروه دوستان خود قرار دارند و برای پذیرفته شدن در جمع، تمایل به تقلید رفتار آن‌ها دارند. وقتی مصرف مواد در میان دوستان عادی‌سازی شود، به سرعت گسترش می‌یابد.

2. شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی: دانش‌آموزانی که در خانواده‌های آسیب‌دیده، با مشکلات مالی یا محدودیت‌های فرهنگی بزرگ می‌شوند، بیشتر در معرض رفتارهای پرخطر قرار می‌گیرند. این رفتارها گاهی راهی برای فرار از ناکامی‌ها و استرس‌های زندگی است.

3. نبود امکانات تفریحی و سرگرمی سالم: کمبود فضاهای مناسب برای تخلیه انرژی و هیجانات نوجوانان، آن‌ها را به سمت جستجوی هیجان در رفتارهای پرخطر سوق می‌دهد.

نقش مهاجران افغان و راهکارهای پیشگیری: مستخدمین حسینی اگرچه تفاوت‌های فرهنگی و مشکلات اقتصادی را در مدارس مختلط (ایرانی و افغان) زمینه ساز آسیب‌پذیری بیشتر می‌داند، اما تأکید می‌کند که نباید حضور اتباع افغان را عامل اصلی اعتیاد دانست. وی به رواج کشت و استعمال مواد مخدر در فرهنگ غیررسمی برخی مناطق افغانستان اشاره می‌کند که می‌تواند در شکل‌گیری عادات نوجوانان افغان مؤثر باشد.

راهکارهای کلیدی برای مقابله با این معضل:

• تقویت بنیان خانواده: آموزش مهارت‌های ارتباطی و ایجاد فضای گفت‌وگو.

• گسترش آموزش‌های پیشگیرانه در مدارس: تمرکز بر مهارت‌های زندگی، هوش هیجانی و مدیریت استرس.

• فراهم‌سازی امکانات تفریحی و فرهنگی سالم: هدایت انرژی نوجوانان به مسیرهای سازنده.

• مشاوره تخصصی و مداخلات پیشگیرانه: متناسب با شرایط فرهنگی و اجتماعی هر منطقه.